چرا ازت پلاس انتخابی بهتر از اوره برای خاک های شور است ؟
تغذیه گیاهان زراعی از دیرباز دستخوش تنش‌ها و مشکلات متعددی بوده است که به سبب آنها راندمان تولید محصولات زراعی و باغی کاهش یافته و هزینه‌های تولید را افزایش داده و درنتیجه، اقتصاد طیف وسیعی از تولیدکنندگان محصولات کشاورزی را تحت تاثیر قرارداده و موجب ضرر و زیان آنها می‌شود.
یکی از عوامل اصلی که هم سبب حاصلخیزی خاک شده و هم در شرایطی، تنش زیادی به خاک وارد میکند، کودها و نهاده‌های کشاورزی و از همه مهم‌تر کودهای شیمیایی می‌باشد.
با توجه به اینکه کشور ایران دراقلیم خشک و نیمه خشک قرارگرفته است و دو سوم خاک حاصلخیز کشوردر سال‌های اخیر به‌دلیل خشک سالی و استفاده بی رویه از سفره‌های آب زیرزمینی درگیر شوری و تنش‌های ناشی از آن شده است، لذا استفاده زیاد و بی رویه ازکودهای شیمیایی به این تنش‌ها دامن زده و ساختمان و بافت خاک را دستخوش تغییر کرده و مشکلات زیادی را به‌وجود آورده است.
با توجه به تفکر سنتی حاکم بر جامعه کشاورزی ایران و عدم به‌کارگیری کارشناسان زبده از سمت نهادهای ذیربط و فاصله بسیار زیاد دانشگاه‌های کشاورزی و بخش خصوصی، روند استفاده بی رویه از کود های شیمیایی از جمله کود اوره در سال‌های اخیر سیر صعودی زیادی داشته و تنش‌های زیادی را به خاک وارد کرده است.
درابتدا قصد داریم مشکلات استفاده بی رویه از کود اوره مورد بررسی قرار دهیم.
کود اوره (Urea fertilizer)یک کود شیمیایی است که در کشاورزی به عنوان منبع نیتروژن، بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد. کود اوره به‌طور تجاری با واکنش آمونیاک با دی اکسید کربن و به صورت جامد گرانولی یا قرص‌های استوانه‌ای شکل تولید می‌شود.
هر دو شکل کود اوره حاوی ۴۶ % نیتروژن هستند ولی میزان تبخیر و درصد شسته شدن اوره در کودهای قرصی شکل بیشتر است. بنابراین، گرانول‌های اوره ۱۵-۲۰ % کارآمدتر از نوع دیگر است. فرمول شیمیایی اوره CO (NH2) 2 است.
درهنگام واکنش آمونیاک و دی اکسیدکربن وتولید کود اوره، یک ترکیب کربن‌دار با ناخالصی زیاد به نام بیورت یا بیوره یا بی‌اوره یک ترکیب شیمیایی با فرمول شیمیایی NH[HN۲C(O)]۲ است. به صورت کلی بیوره یا بی‌اوره یک ترکیب شیمیایی با فرمول شیمیایی NH[HN۲C(O)]۲ است .
به صورت کلی اصطلاح بیوره به خانواده‌ای از ترکیبات آلی گفته می‌شود که دارای حداقل یک واحد ساختاری از نوع ۲(HN-CO)-N باشند. برهمین اساس، ترکیب دی‌متیل بیوره به صورت NH[MeNC(O)]۲ می‌باشد.[۱] بیوره، که بعضاً کاربامیل اوره نیز نامیده می‌شود، بیوره یک ناخالصی نامطلوب در کودهای حاوی اوره محسوب می‌شود.
از شما کشاورزان و کارشناسان کشاورزی درخواست دارم چند خط زیر را بسیار با دقت مطالعه کنید:
استفاده بی رویه و زیاد از کود اوره، به‌دلیل اینکه ترکیب کربن‌دار و ناخالص بیورت بسیار ناپایدار می‌باشد، با کلسیم موجود در خاک ترکیب شده و تولید کربنات کلسیم می‌نماید و خاک سفت شده و بافت و ساختمان آن دستخوش تغییر می‌شود و این سفت شدن خاک اولین اثر منفی آن کم شدن حرکت توده‌ای آب در خاک می‌باشد که یکی از راه‌های مهم و اصلی دسترسی ریشه گیاه به عناصر غذایی و مواد معدنی محلول در آب است که در نتیجه آن مقدار کافی مواد غذایی جذب شده توسط ریشه گیاه،کاهش پیدا کرده و گیاه دچار تنش تغذیه‌ای و درنتیجه رشد می‌شود.
در همین راستا یکی از دلایل اصلی سفت و کلوخه شدن زمین‌های کشاورزی، استفاده زیاد از کود اوره در سال‌های اخیر می‌باشد.
البته باید متذکر شد که استفاده زیاد از کودهای فسفره و همینطور کمبود مواد آلی خاک نیز از دلایل مهم سفتی و کلوخه شدن خاک‌های کشاورزی می‌باشد، ولی استفاده زیاد از کود اوره و وجود ماده ناخالص بیورت اولین و مهمترین دلیل می‌باشد.
اکثر کودهای اوره حاوی ۱ تا ۲ درصد بیورت هستند.
- استفاده زیاد و مکرر اوره در ابتدا سبب اسیدی شدن محلول خاک شده و توازن و تعادل طبیعی آن را برهم زده و به مرور باعث می‌شود جذب ازت آمونیومی کاهش یابد.
- آلودگی نیتروژنی: شستشوی نیتروژن به آب‌های زیرزمینی و سطحی می‌تواند منجر به آلودگی‌های جدی و ایجاد مناطق مرده در آب‌های داخلی شود.
- استفاده از کود اوره در مزارعی که دارای آب‌های شور و لب شورهستند، (Ec۲۵۰۰ تا ۱۲۰۰۰) راندمان کمی دارد .
- استفاده از کود اوره در زمین‌های کشاورزی نیمه شور و شور( Ec ۶ تا ۱۱) و همینطور خاک‌های سدیمی راندمان بسیار کمی خواهد داشت.
جایگزین های کود اوره :
- آمونیوم نیترات، آمونیوم سولفات و پتاسیم نیترات به دلیل داشتن محتوای نیتروژن بالا جایگزین‌هایی مناسبی برای کود اوره هستند.
اما نکته ی بسیار مهم این است که استفاده از این کودها، درشرایط شوری خاک و آب راندمان چندانی ندارد.
یکی از بهترین جایگزین‌های کود اوره، کود مخلوط شیمیایی جامد با نام تجاری ازت پلاس می‌باشد که حاوی ۳۰ درصد ازت آمونیومی و ۳.۵ درصد یک نوع کلات کلسیم بسیار خاص می‌باشد که همین کلات کلسیم، ماده ناخالص و ناپایدار بیورت را به صورت پایدار درآورده و از تشکیل کربنات کلسیم درخاک جلوگیری میکند.
چرا ازت پلاس ؟
کود ازت پلاس به عنوان یک کود نیتروژنی پیشرفته ، برای خاک های شور طراحی شده است و با استفاده از ترکیبات ضدشوری، به کاهش اثرات منفی شوری خاک کمک میکند. این کود علاوه بر تامین نیتروژن مورد نیاز گیاه، به طور بسیار موثری شوری خاک را کاهش داده و به بهبود ساختار خاک کمک میکند.
با توجه به این مهم که مشکل و معضل بزرگ کشاورزی در خاک و آب‌های شور و نیمه شور، عدم جذب کافی نیتروژن به فرم آمونیومی می‌باشد و تاثیر مهم آن عدم رشد رویشی مطلوب و در پی آن رشد زایشی و افت تناژ تولیدی محصول می باشد. لذا، کود پودری ازت پلاس با حلالیت ۱۰۰درصد در آب آبیاری و PH ۵.۲ جایگزین بسیار مناسبی برای کود اوره می باشد و چون مقدار استفاده کود اوره به‌طور عمومی بین ۵۰ تا ۴۰۰ کیلوگرم درهکتار در طول فصل رشد درکشت محصولات زراعی می باشد، در مقام مقایسه مقدار استفاده از کود پودری ازت پلاس بین ۴۵ تا ۱۰۰ کیلوگرم در هکتار در طول فصل رشد می‌باشد که راندمان این مقدار کود ازت پلاس بسیار بیشتر از بیشترین مقدار کود اوره در هکتار می‌باشد و چون در استفاده از ازت پلاس، مقدار بسیار کمتری کود استفاده می‌گردد و در این کود اثرات مخرب بیورت وجود ندارد، پس متعاقب استفاده از آن به مرور بافت و ساختمان خاک در مزارع تغییر کرده و خاک نرم و پوک می‌شود.
در اینجا لازم است که به صورت خلاصه مزایای استفاده از ازت پلاس را برای شما بیاورم
مزایای ازت پلاس:
- کاهش شوری خاک با ترکیبات ضدشوری ویژه
- افزایش بهره‌وری محصولات در شرایط سخت
- سازگاری بیشتر با خاک‌های شور و حفظ تعادل مواد مغذی در نهایت، استفاده از ازت پلاس به‌عنوان یک راهکار پایدار و موثر برای کشاورزی در خاک‌های شور، به افزایش تولید و حفظ سلامت خاک کمک میکند
نحوه مصرف کود پودری ازت پلاس در مزارع و باغ‌ها :
۱- استفاده همراه با آب آبیاری و تزریق در محل ریشه:
در این نوع از استفاده، بسته به شرایط خاک (شوری آب و خاک) مقدار۱۵ تا ۴۵ کیلوگرم دو بار تا قبل از گلدهی و یکبار در زمان درشت شدن ثمر(میوه) در خاک‌های طبیعی و بدون شوری استفاده می‌شود.
در خاک و آب‌های شور بسته به مقدار Ec مقدار ۳۰ تا ۱۰۰ کیلوگرم در هکتار، دو تا سه بار درطول فصل رشد مورد استفاده قرار می‌گیرد.
۲- استفاده به روش محلول‌پاشی یا برگ‌پاشی:
دراین نوع از استفاده مقدار ۵ کیلوگرم از کود ازت پلاس در۱۰۰۰ لیتر آب حل شده و برگ‌پاشی انجام می‌شود. دراین روش از استفاده باید بوته‌ها و برگ‌ها کاملا خیس شود و چون ازت موجود در این کود از نوع ازت بدون بیورت طبقه‌بندی می‌شود، درنتیجه راندمان بسیار بالایی در برگ‌پاشی داشته و سبزینگی و رشد رویشی چشم‌گیری به‌دنبال خواهد داشت.
نکته ی بسیار مهم و حیاتی :
کاربرد ازت پلاس در باغ‌ها و درختان میوه باید حتما تحت نظر کارشناس انجام شود.
کاربرد ازت پلاس در باغ‌هایی که درگیر بیماری‌های قارچی، پوسیدگی طوقه و ریشه هستند باید کاملا ًحفاظت شده انجام شود و مقدار مورد لزوم در۳ یا ۴ تقسیط استفاده شود.
نتیجه گیری :
با توجه به مزایای فراوان ازت پلاس، این کود به عنوان یک انتخاب برتر نسبت به اوره در خاک های ور شناخته می شود. ازت پلاس نه تنها به کاهش شوری خاک کمک میکند، بلکه باعث بهبود کیفیت خاک و افزایش بهره وری محصولات در شرایط سخت می شود.
استفاده از ازت پلاس به عنوان یک راهکار موثر و پایدار برای کشاورزی در خاک های شور، به حفظ سلامت خاک و افزایش تولید کمک میکند .
